Συμμετοχή του Δημήτρη Μανιατάκη στο ΦΟΡΟΥΜ ΛΑΪΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ: Η Ελλάδα και η Ρωσία ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Γεγονότα, Άνθρωποι, Ιδέες.

Η επέτειος ενός εμβληματικού γεγονότος όπως η Επανάσταση του 1821 περιλαμβάνει πολλές διαδρομές σ’ ένα παρελθόν που έθεσε το θεμέλιο λίθο της Νεότερης Ελλάδος.

Οι επέτειοι δεν αφορούν αποκλειστικά το παρελθόν, αποτυπώνουν το παρελθόν στο παρόν με στόχο να το κληροδοτήσουν στο μέλλον. Με την ευκαιρία του συνεδρίου που είναι αφιερωμένο στην Ιστορία Ελλάδας -Ρωσίας θα ήθελα να τονίσω τα ακόλουθα:

Η Ρωσία και η Ελλάδα είναι δύο χώρες με κοινούς ιστορικούς, πολιτισμικούς και οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς.

Η Ρωσία και η Ελλάδα ήσαν δύο χώρες που επέβαλαν το άνοιγμα των θαλασσίων δρόμων μεταξύ Μαύρης Θάλασσας, Αιγαίου Πελάγους και Μεσογείου προς όφελος του Διεθνούς Εμπορίου και της Οικονομικής Ανάπτυξης.

Με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) η Ρωσία έδωσε ισχυρή ώθηση στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα και στις θαλάσσιες μεταφορές εμπορευμάτων μεταξύ Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας. Η Συνθήκη αυτή ήταν το λίκνο για τη γέννηση και απογείωση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, με εκατοντάδες ελληνόκτητα πλοία να μεταφέρουν εμπορεύματα μεταξύ ευρωπαϊκών και ρωσικών λιμανιών από τον 18ο αιώνα.

Παράλληλα, η ίδια Συνθήκη, έδωσε ώθηση στη δημιουργία ελληνικών παροικιών στη Νότια Ρωσία και στις παραδουνάβιες χώρες προς όφελος των τοπικών οικονομιών.

Η επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 – μετά από χρόνια σκληρού εθνικο-απελευθερωτικού πολέμου εναντίον της τυραννικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – απέβη προς όφελος, μεταξύ άλλων, του διεθνούς εμπορίου και της ασφάλειας του εφοδιασμού της Ρωσίας μέσω του Αιγαίου Πελάγους και της Μεσογείου.

Η Ανεξαρτησία της Ελλάδας μετέτρεψε τη Μεσόγειο από μια τεράστια οθωμανική λίμνη - που κάλυπτε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, μεγάλο μέρος των ακτών της Αδριατικής έως και ολόκληρη τη Μέση Ανατολής - σε μια θάλασσα ειρηνικής εμπορικής και θαλάσσιας συνεργασίας.

Αυτή η πολύ σημαντική εξέλιξη ίσως να μην είχε επιτευχθεί εάν δεν συμφωνούσαν οι Μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις σε μια κοινή τους προσπάθεια για την προώθηση των εμπορικών συμφερόντων τους στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος:

Το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης (1826), που υπεγράφη μεταξύ Ρωσίας, Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας, επέβαλε την πρώτη διεθνή αναγνώριση της Ελλάδας, με βασικό σκοπό, μεταξύ άλλων, την αντιμετώπιση των τεράστιων προβλημάτων της πειρατείας και της αναρχίας που επικρατούσε στις θαλάσσιες μεταφορές της Μεσογείου και του Αιγαίου.

Η Ελληνική Επανάσταση συνέβαλε σημαντικά και στην επιτυχή έκβαση του διετούς ρωσοτουρκικού πολέμου για να υπογραφεί η Συνθήκη της Αδριανούπολης (1829). Με αυτή διασφαλίσθηκε η ελεύθερη διέλευση εμπορικών και πολεμικών σκαφών μέσω των Στενών των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, προς όφελος των διεθνών θαλάσσιων μεταφορών, του διεθνούς εμπορίου και της ασφάλειας του εμπορικού εφοδιασμού της Ρωσίας.

Με την ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827) και την αναγνώριση και εγγύηση της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) οι Προστάτιδες Δυνάμεις (Ρωσία, Μ. Βρετανία και Γαλλία) πέτυχαν την ειρήνευση στη Μεσόγειο και στην εκ νέου άνθιση των θαλάσσιων μεταφορών και του εμπορίου. Ήδη από τα χρόνια του κυβερνήτη Καποδίστρια ξεκίνησε η καταπολέμηση της πειρατείας για να μετατραπεί η Μεσόγειος - για πρώτη φορά μετά από 400 χρόνια – σε θάλασσα ειρηνικής εμπορικής συνεργασίας σε όφελος όλων των λαών.

Ωστόσο, δεν θα μπορούσα να παραλείψω την εμβληματική προσωπικότητα του Ιωάννη Καποδίστρια, το μεγάλο έργο που έκανε πριν δολοφονηθεί, αλλά και το ανεξίτηλο στίγμα που άφησε τόσο ως Συνυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας («Γραμματεύς του Τσάρου επί των Εξωτερικών») κατά την εξαετή περίοδο 1816-1822, όσο και ως μετέπειτα Κυβερνήτης της Ελλάδος. Ο κορυφαίος διπλωμάτης, έχοντας το σεβασμό της Ευρώπης, κατόρθωσε μόνο δια του λόγου, της πειθούς, του οραματισμού και του ιδεαλισμού του, σε συνάρτηση με την ακεραιότητα και εντιμότητά του να εφαρμόσει ευεργετικές πολιτικές για το μέλλον του τόπου.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει ως Στρατηγικό Σκοπό την αναβίωση του «οθωμανικού οράματος» διεκδικώντας με στρατιωτικά μέσα τη μετατροπή ξανά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου σε «οθωμανική λίμνη».

Ακόμη συνιστά απειλή για τη μελλοντική ισχύ της Συνθήκης του Μοντρέ (1936), για την ελεύθερη διέλευση και ναυσιπλοΐας από τα Στενά, με την κατασκευή μιας νέας ιδιωτικής διώρυγας, που θα παρακάμπτει τα Στενά και δεν θα υπόκειται σε καμιά διεθνή συμφωνία. Η Ρωσία και η Ελλάδα, που έχουν τεράστια ναυτιλιακά συμφέροντα, οφείλουν να έχουν διεθνείς εγγυήσεις για την προς κατασκευή διώρυγα, καθώς έχουν συνυπογράψει τη Συνθήκη του Μοντρέ, και κάθε μεταβολή πρέπει να έχει διεθνή αναγνώριση.

Με αυτές τις σκέψεις χαιρετίζω το Συνέδριό σας για το 1821 και πιστεύω ότι, Ρωσία και Ελλάδα έχουν κοινά συμφέροντα για την πιστή εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και για τη διατήρηση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας που είναι σε όφελος των λαών μας.