Ομιλία του Μητροπολίτου Μεσσηνίας Κ.κ. Χρυσοστόμου, σε ημερίδα στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών. Αναδημοσίευση άρθρου από την ηλεκτρονική εφημερίδα pronews.gr 11.12.25

Ομιλία του Μητροπολίτου Μεσσηνίας Κ.κ.Χρυσοστόμου, σε ημερίδα που διοργάνωσε το Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος στις Βρυξέλλες, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών.

Αναδημοσίευση άρθρου στην ηλεκτρονική εφημερίδα pronews.gr της 11.12.2025.

Τον ρόλο του Χριστιανισμού σε μία Ευρώπη, η οποία προσπαθεί να προσεγγίσει τις δύσκολες προκλήσεις της μετανεωτερικής εποχής και να χαράξει νέους ορίζοντες, περιέγραψε ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, μιλώντας σε ημερίδα που διοργάνωσε σήμερα, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, το Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος στις Βρυξέλλες, σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπό την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών.

Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον ευμετάβλητο και ασταθές η συνεργασία και συνέργεια θρησκείας και πολιτικής, θεωρώ ότι είναι απαραίτητη και επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε».

Η ομιλία του Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου, με θέμα «Θρησκεία και Πολιτική για το μέλλον της Ευρώπης: Σχέσεις αντιθετικότητας ή συνεργασίας και συναλληλίας;», έχει ως εξής:

«?ν πρώτοις ε?χαριστ? τόν Μακαριώτατο ?ρχιεπίσκοπο ?θην?ν καί πάσης ?λλάδος κ. ?ερώνυμο, τόν διοργανωτή τ?ς σημαντικ?ς α?τ?ς συνάντησης Θεοφιλέστατο ?πίσκοπο Τανάγρας κ. ?πόστολο, Διευθυντή το? «Γραφείου τ?ς ?κκλησίας τ?ς ?λλάδος παρά τ? Ε?ρωπαϊκ? ?νώσει», καί τόν ?λλογιμώτατο Πρύτανη το? ?θνικο? καί Καποδιστριακο? Πανεπιστημίου ?θην?ν Καθηγητή κ. Γεράσιμο Σιάσο γιά τήν πρόσκληση νά συμμετάσχω ?ς ?μιλητ?ς στήν ?κλεκτή α?τή ?μήγυρη.

 Περιποιε? ?ντως μεγάλη τιμή στήν ταπεινότητά μου ? συμμετοχή μου σέ μία τέτοια συνάντηση διαπρεπ?ν ?κπροσώπων τ?ς ?καδημαϊκ?ς κοινότητας καί τ?ς ε?ρωπαϊκ?ς πολιτικ?ς ζω?ς, προκειμένου νά συζητήσουμε ?πό κοινο? τόν ρόλο το? Χριστιανισμο? σέ μία Ε?ρώπη, ? ?ποία προσπαθε? νά προσεγγίσει τίς δύσκολες προκλήσεις τ?ς μετανεωτερικ?ς ?ποχ?ς καί νά χαράξει νέους ?ρίζοντες.

?χοντας διατρέξει μία μεγάλη περίοδο ?ποξένωσης, ?πομάκρυνσης καί διάστασης, ? ?νθάρρυνση -?στω διαλεκτικ?ς ?παναπροσέγγισης ?ρχικ?ς- α?τ?ν τ?ν δύο  μεγεθ?ν, το? Χριστιανισμο? καί το? νέου Ε?ρωπαϊκο? ?γχειρήματος, δίνει τό μήνυμα ?τι τ?ν ?στεραία ?πάρχει ?κόμη ?λπίδα γιά μία Ε?ρώπη ε?ρηνα?α, ?ντως «?νθρώπινη», ?λληλέγγυα καί κοινωνική. ?λλωστε, ? ?στορικά ?λληλένδετη σχέση Χριστιανισμο? καί Ε?ρώπης ?πιβεβαιώνει σήμερα, ?τι ? διαλεκτική α?τή καθίσταται ?ποχρεωτικ? ?ναντι τ?ν ε?ρωπαϊκ?ν λα?ν καί τ?ς παγκόσμιας κοινωνίας, παρά τήν ?πιδίωξη μι?ς τάσης ?ποχριστιανοποίησης τ?ν ε?ρωπαϊκ?ν θεσμ?ν, μέσα ?πό ?ρισμένες ?ποφάσεις το? «Ε?ρωπαϊκο? Δικαστηρίου Δικαιωμάτων το? ?νθρώπου» (Ε.Δ.Δ.Α).

Στήν προοπτική ?ναδιαμόρφωσης μι?ς τέτοιας Ε?ρώπης τό ?νδιαφέρον τ?ς παρούσης ?μερίδας ?πικεντρώνεται στόν προβληματισμό γιά τή διαλεκτική σχέση μεταξύ δύο παραλλήλων παραγόντων στό ε?ρωπαϊκό γίγνεσθαι,  τ?ς Θρησκείας καί τ?ς Πολιτικ?ς.

 Τό γεγονός α?τό προκαλε? κεφαλαιώδη ?ρωτήματα ?ς πρός τήν ?ναγκαιότητα τ?ς σχέσης τους, στά ?πο?α θά πρέπει νά ?παντήσουμε μέ ρεαλισμό, ε?θύτητα, ε?λικρίνεια, νηφαλιότητα καί ?ντικειμενικότητα, ?ποφεύγοντας κάθε θριαμβολογία γιά ?να ?νδοξο παρελθόν σχέσεων ?λλά καί κάθε ?νεδαφική ?ξάρτηση ?πό ?λπίδες καί προοπτικές ο? ?πο?ες μπορο?ν νά φανο?ν ?νωφελε?ς καί μάταιες.

Πρ?το ?ρώτημα λοιπόν: Τί ε?ναι ? Θρησκεία γιά τήν Ε?ρώπη σήμερα;

? Θρησκεία μέχρι πρότινος στίς δυτικές κοινωνίες ε?ναι γνωστό, ?τι ε?χε στερηθε? τήν α?θεντία καί τό κ?ρος της, καί κατ? το?το πολλές φορές ?τίθετο στό περιθώριο τ?ς κοινωνικο-πολιτικ?ς ζω?ς. Τά τελευτα?α χρόνια ?μως ?χει ?πιστρέψει ? Θρησκεία ?ς παράμετρος σημαντική στίς σχέσεις τ?ν Κρατ?ν καί τ?ς ?σφάλειας γενικότερα, γι’ α?τό καί σήμερα ?ναγνωρίζεται ?ς μία πνευματικά ?θική δύναμη, ? ?ποία καλε?ται νά νοηματοδοτήσει τόν τρόπο μέ τόν ?πο?ο πρέπει νά συνυπάρχουν ο? ?νθρωποι ?ς ε?ημερο?σα κοινωνία.

Σήμερα, τό θρησκευτικ? γεγον?ς διαθέτει μία δυναμικότητα μέ τήν ?ποία ?φενός ?περβαίνει τά στεγανά μι?ς ?ποκλειστικά ?σωστρεφο?ς θρησκευτικότητας καί ?φετέρου ?ντάσσεται σέ μία διαδικασία διαλόγου, ?φο? ε?ναι σύγχρονη ?παίτηση ? παράλληλη ?νάπτυξη τ?ν πνευματικ?ν ?ξι?ν, ?θικ?ν ?ρχ?ν καί ?πιταγ?ν. Στούς λαούς τ?ς ?νωμένης Ε?ρώπης ?χει γίνει πλέον συνείδηση, ?τι ? Ε?ρώπη δέν ε?ναι μόνο μία ο?κονομική ?νωση ? πολιτική συνύπαρξη, ?λλά καί ?να γεγονός πνευματικό, καθώς ? ?ληθινή ?νότητα δέν μπορε? νά ε?ναι μόνο ο?κονομική ? ?κόμη καί ?ποκλειστικά μόνο πολιτική.

Τό Ε?ρωπαϊκό Κέντρο γιά τό Νόμο καί τήν Δικαιοσύνη ?χει ?πισημάνει, ?τι τά Κράτη-μέλη τ?ς Ε?ρώπης πρέπει νά ?πιβεβαιώσουν τήν ?φοσίωσή τους στίς πνευματικές καί ?θικές ?ξίες, γιατί ?ποτελο?ν τήν κοινή κληρονομία τ?ν λα?ν τους καί τήν πραγματική πηγή τ?ς ?λευθερίας καί το? κράτους δικαίου, ?ρχές ο? ?πο?ες ?ποτελο?ν καί τή βάση κάθε γνήσιας δημοκρατίας.

?λλωστε τά τελευτα?α τεκταινόμενα, στόν ε?ρωπαϊκό χ?ρο καταδεικνύουν πώς α?τό πού κινε? πλέον τίς ?ξελίξεις καί ?ς ?κ τούτου θεωρε?ται ?παραίτητο, δέν ε?ναι μόνο ? ?δήριτη ?νάγκη ?πιβίωσης μι?ς μορφ?ς δύναμης ? ?ξουσίας (πολιτική ? ο?κονομική) ?λλά καί ? νοηματοδότηση καί ?φαρμογή τ?ν ε?ρωπαϊκ?ν ?ξι?ν τ?ς ?σότητας, τ?ς ?λληλεγγύης, τ?ς καταλλαγ?ς, τ?ς συνύπαρξης, τ?ς συνεργασίας, το? σεβασμο? στήν ?τερότητα καί τ?ς κατάργησης τ?ς ?νισότητας,  ?ξίες ο? ?πο?ες ?ναζητο?ν τό βαθύτερο νόημα καί περιεχόμενό τους καί μέ τίς ?πο?ες  ?δραιώνεται ? πίστη στό ε?ρωπαϊκό κεκτημένο.

Α?τή ? πίστη ε?ναι διττή: Τό ?να μέρος περιέχει τ?ν πίστη ?τι ?πάρχει κάτι πού μπορε? νά χαρακτηριστε? ?ς περιεχόμενο τ?ς ε?ρωπαϊκ?ς ταυτότητας. Τό δεύτερο μέρος κατανοε?, ?τι τό ε?ρωπαϊκό πνε?μα τ?ν ?ξι?ν πρέπει νά ?πάρχει, νά προστατευθε? καί νά προβληθε?, γιατί ?χει νά προσφέρει στόν ε?ρωπα?ο πολίτη, στήν ε?ρωπαϊκ? συνεργασία τ?ν Κρατ?ν-μελ?ν καί κυρίως στήν κοινοτική ?λληλεγγύη, ?λλως τό ?διο τό ε?ρωπαϊκό ο?κοδόμημα κινδυνεύει νά καταρρεύσει.

?άν λοιπόν Θρησκεία καί Πολιτική ?πιθυμο?ν νά ε?ναι συνεπε?ς πρός τήν ?ποστολή τους μέσα στήν Ε?ρώπη, ?ς ?κφραση κατανόησης τ?ς ε?ρωπαϊκ?ς κοινωνίας ?πό τήν ?πτική μι?ς ?διάσπαστης ?ργανικ?ς ?νότητας, ? συνάντηση Θρησκείας καί Πολιτικ?ς πρέπει νά θεωρηθε? ?παραίτητη, δεδομένη καί σεβαστή.

Π?ς ε?ναι λοιπόν δυνατόν νά ε?αισθητοποιηθο?ν τά Κράτη-μέλη στά παραπάνω ?ξιοκρατικά στοιχε?α, ?στε μέ  δημιουργική συνεργασία νά ?δηγήσουν σέ μία ?ποτελεσματική καί ο?σιαστική ε?ρωπαϊκή ?νοποίηση;

Στό σημε?ο α?τό τίθεται τό δεύτερο ?ρώτημα: Τί ?ναμένει ? Ε?ρώπη ?πό τήν Θρησκεία;

Α?τ? τό ?ρώτημα δέν ε?ναι ?καδημαϊκο? χαρακτ?ρα. ?χει πελώριες συνέπειες, τίς ?πο?ες κατά τό παρελθόν βιώσαμε καί γι’ α?τό θά πρέπει ?σοι χειρίζονται ?πεύθυνα τίς ?ξελίξεις καί ?ποθέσεις α?τές νά ε?ναι προσεκτικοί, ?άν θέλουν συγχρόνως νά ε?ναι καί ?ποτελεσματικοί, γιατί ? Ε?ρώπη κάποτε ?ναζητο?σε τήν ψυχή της, σήμερα προσπαθε? νά προσδιορίσει καί πάλι τήν ταυτότητά της.

? ?πάντηση λοιπόν στό συγκεκριμένο ?ρώτημα φέρει θετικό πρόσημο μόνον ?άν ο? Θρησκε?ες:

α) Πάψουν νά θεωρο?νται ?ς ?δεολογία, ?φο? ε?ναι γνωστό ?τι τά ?δεολογήματα ?ναπτύσσονται γιά νά ?ξυπηρετο?ν ?νόμοιους σκοπούς καί νά ?κανοποιο?ν τήν ?ποκειμενικότητα, χωρίς νά σκέπτονται τίς συνέπειες στό ?πίπεδο τ?ς κοινωνικ?ς συνοχ?ς καί τ?ς κοινοτικ?ς ?λληλεγγύης, καί

β) Κατανοήσουν, ?τι δέν μπορο?ν νά διχάζουν καί νά διασπο?ν ?λλά θά πρέπει νά ?νώνουν, νά λειτουργο?ν συνεκτικά παρά τήν διαφορετικότητα ?ς πρός τό θρησκευτικό τους πιστεύω. ? διαφορά στήν πίστη δέν πρέπει νά ?ναζωπυρώνει ?στίες μίσους.

Ο? Ε?ρωπα?οι πολ?τες στήν καθημερινότητά τους συναντ?νται μέ ?τομα διαφορετικ?ν πολιτισμικ?ν πεποιθήσεων καί θρησκευτικ?ν παραδόσεων. ? γνώση το? ?νός γιά τόν ?λλον καί ? ?λληλογνωριμία συμβάλλει σημαντικά στή διαμόρφωση καί δημιουργία πολιτισμικ?ν δεδομένων, γιατί μέ τόν τρόπο α?τό, μέσα ?πό τήν συγκεκριμένη θρησκευτική καί πολιτιστική ?σμωση, ?ποδυναμώνονται διάφορα θρησκευτικά μορφώματα, τά ?πο?α προσδίδουν ?δικα στίς Θρησκε?ες τό προσωπε?ο ?νός φονταμενταλισμο?, ?πιστηρίζουν τό σύνδρομο τ?ς θρησκευτικ?ς ?ποκλειστικότητας καί ?δηγο?ν σέ θρησκευτική βία καί μισαλλοδοξία. Α?τ? τά συγκεκριμένα μορφώματα πολλές φορές ?πικαλύπτουν μέ τόν μανδύα το? συντηρητισμο? τήν ?μφάνιση θρησκευτικ?ν ?γεμόνων ?ς α?τόκλητων σωτήρων το? κόσμου.

?πίσης ? ?δεολογική θεώρηση τ?ς θρησκευτικότητας ?ποτελε? πολλές φορές στόν χ?ρο τ?ς Ε?ρώπης ?φενός τό ?λλοθι το? ?θνικισμο? καί ?φετέρου τήν ?δεολογική βάση ?νδυνάμωσης μι?ς ?κροδεξι?ς ?ντίληψης, ?ταν μάλιστα πολιτικές μέ θεοκρατικές ?ντιλήψεις δημιουργο?ν, ?ναπόφευκτα μέσα στά Ε?ρωπαϊκά Κράτη, πυλ?νες ?νός ?διότυπου ?λοκληρωτισμο? καί ?νάπτυξης ?κροδεξι?ν ?μάδων μέ χαρακτηριστικά θρησκευτικο? πολέμου (τζιχάτ).

?πιπλέον ?νας ?κόμη παράγοντας ε?ναι ? ?ργαλειοποίηση τ?ς Θρησκείας στίς σύγχρονες ε?ρωπαϊκές συνθ?κες, μέ χαρακτηριστικά παραδείγματα ?φενός τήν ?σλαμική ?ξάπλωση καί τήν τάση ?πιβολ?ς καί ?φετέρου τήν μεγιστοποίηση τ?ς ?πιρρο?ς τ?ς Ρωσίας, μέ σκοπό τήν προώθηση το? δικο? της ?δεολογικο? καί πολιτιστικο? ?φηγήματος, μι?ς παραδοσιαρχίας ?ναντι μι?ς φιλελεύθερης δημοκρατίας στό χ?ρο τ?ς Δύσης.

? ?στορία μ?ς ?χει διδάξει, ?τι ? μόνος δρόμος ?πέρβασης α?τ?ν τ?ν ?ρνητικ?ν συνεπει?ν ε?ναι ? διάλογος, γιατί μόνον ?ταν ο? Θρησκε?ες διαλέγονται μπορο?ν καί δημιουργο?ν πολιτισμό.

Ο? Θρησκε?ες, μέσα στό ε?ρωπαϊκό κεκτημένο, πρέπει νά προάγουν τόν ?μοιβα?ο σεβασμό, τήν ε?ρηνική συμβίωση καί συνύπαρξη, τήν ε?ρωπαϊκή ?λληλεγγύη, τήν ?νοχή στήν διαφορετικότητα, τήν κοινωνική δικαιοσύνη καί τόν πολιτισμικό πλουραλισμό, μακράν ?πό κρίσεις πολιτισμικ?ς ταυτότητας.

Ε?ναι γνωστό ?τι ? πρακτική ?φαρμογή το? διαλόγου στηρίζεται πάντοτε στή σχέση ?κείνου πού δίνει καί ?κείνου πού ?ποδέχεται, στό πλαίσιο τ?ς διάκρισης καί ?χι στή βάση τ?ν διαφορ?ν. Μόνο τότε ο? Θρησκε?ες «διακονο?ν» ?ποικοδομητικά τό ε?ρωπαϊκό ο?κοδόμημα καί λειτουργο?ν «μεταμορφωτικά».

?πώτερος σκοπός α?το? το? διαλόγου ε?ναι ? θεμελίωση δίκαιων σχέσεων ?ντός το? πλαισίου λειτουργίας τ?ν ε?ρωπαϊκ?ν θεσμ?ν καί τ?ν κοινωνικ?ν δομ?ν τους. Τήν ?ναγκαιότητα το? διαλόγου ?ποδεικνύει τό «Παρατηρητήριο τ?ς μισαλλοδοξίας καί τ?ν διακρίσεων κατά τ?ν Χριστιαν?ν» (Observatory on intolerance and discrimination against Christians in Europe), στήν τελευταία ?κθεσή του, τ?ς 17ης Νοεμβρίου 2025.

Ο? Θρησκε?ες, λοιπόν, μόνο μέσ? ?νός ε?λικρινο?ς διαλόγου μπορο?ν νά συμβάλλουν στήν ?νάπτυξη ?μοιβαίας ?μπιστοσύνης γιά τήν προαγωγή τ?ς ε?ρήνης καί τ?ς συμφιλίωσης. Α?τό μπορο?ν νά τό ?πιτύχουν μόνον ?ταν ?ποκτήσουν ?ξωστρέφεια καί δέν περιορίζονται στή σφαίρα τ?ς ?διωτικότητας. Α?τή μάλιστα ε?ναι ? τρίτη σημαντική συμβολή τ?ν Θρησκει?ν μέ τήν ?ποία συμβάλλουν στήν σύγκλιση τ?ν διαφορετικ?ν ?πόψεων γιά τήν Ε?ρώπη τ?ν λα?ν.

Στό χέρι τ?ν Θρησκει?ν ε?ναι λοιπόν ε?τε νά α?ξήσουν τόν πόνο πού ζε? ? κόσμος, ε?τε νά συμβάλλουν στή θεραπεία τ?ν δειν?ν. Τό δεύτερο ε?ναι «δ?ρον Θεο?».

? Χριστιανισμός σ’ α?τόν τόν διάλογο ε?ναι στοιχε?ο καθοριστικ? και σημα?νον, κυρίως ?ς πρός τήν ?μπέδωση τ?ς ε?ρωπαϊκ?ς ταυτότητας, ?ν? καί ?στορικά ?κόμη δέν μπορο?με νά μιλ?με γιά Ε?ρώπη καί γιά ε?ρωπαϊκή συνοχή καί κοινοτική ?λληλεγγύη χωρίς α?τόν, ο?τε νά τόν παραθεωρο?με, γιατί ?ταν καί ?ξακολουθε? νά ε?ναι ? συνεκτικός πνευματικός παράγοντας μέσα στό ε?ρωπαϊκό ο?κοδόμημα.

? προεξάρχουσα α?τή θέση το? Χριστιανισμο? ε?ναι δυνατόν νά τόν καταστήσει ?πίσης καί παράγοντα ?νάπτυξης ?νός διαθρησκειακο? διαλόγου, μέ τήν συμμετοχή τόσο πολιτικ?ν ?σο καί θρησκευτικ?ν προσωπικοτήτων τ?ς Ε?ρώπης, μέ σκοπό τήν ?δραίωση καί ?νάπτυξη τ?ν ε?ρωπαϊκ?ν ?ξι?ν.

?σο κι ?ν προβάλλονται τεχνηέντως ο? δημιουργηθε?σες στήν δισχιλιετ? διαδρομή του Χριστιανισμο? ?ντιθέσεις πού τόν μερίζουν ?ναντι τ?ν ε?ρηνοποι?ν συνθέσεων πού ?χει πετύχει, ?ποδεικνύεται ?περίφραστα ?τι ? ?σωτερική δύναμη το? Χριστιανισμο? ?ς παράγοντα σύγκλισης ?πό συνθ?κες ?κραίου κινδύνου, ε?ναι ?διαμφισβήτητη.

Σέ ?να ε?ρωπαϊκό περιβάλλον ε?μετάβλητο καί ?σταθές ? συνεργασία καί συνέργεια Θρησκείας καί Πολιτικ?ς, θεωρ?, ?τι ε?ναι ?παραίτητη καί ?πιτακτική ?σο ποτέ ?λλοτε, ?άν θέλουμε θεσμικά καί καταστατικά νά μήν ?πομακρυνθο?με ? νά ?μαυρώσουμε τό ε?ρωπαϊκό ?ραμα τ?ν ?μπνευστ?ν καί «πατέρων» τ?ς ε?ρωπαϊκ?ς ?δέας. ?άν δηλαδή ?πιθυμο?με νά δημιουργήσουμε τήν «Ε?ρώπη τ?ς φιλοκαλίας», τ?ς ε?ρηνικ?ς συνύπαρξης καί τ?ς κοινοτικ?ς ?λληλεγγύης. Σ?ς  ε?χαριστ?».